روز جهانی فلج مغزی 1404

فلج مغزی چیست؟

فلج مغزی (Cerebral Palsy) گروهی از اختلالات عصبی-عضلانی است که به دلیل آسیب به مغز در حال رشد، معمولاً قبل، حین یا کمی پس از تولد، ایجاد می‌شود. این آسیب می‌تواند بر حرکت، تعادل، هماهنگی و گاهی توانایی‌های شناختی تأثیر بگذارد. فلج مغزی یک بیماری پیش‌رونده نیست، اما اثرات آن می‌تواند در طول زندگی تغییر کند.

انواع فلج مغزی شامل:

• فلج مغزی اسپاستیک:

شایع‌ترین نوع، با سفتی عضلانی و حرکات محدود.

• فلج مغزی دیسکینتیک:

حرکات غیرارادی و کنترل‌نشده.

• فلج مغزی آتاکسیک:

مشکلات تعادل و هماهنگی.

• فلج مغزی مختلط:

ترکیبی از انواع بالا.

علل فلج مغزی شامل کمبود اکسیژن در مغز، عفونت‌های دوران بارداری، زایمان زودرس یا آسیب‌های مغزی است. روز فلج مغزی بر اهمیت تشخیص زودهنگام و مداخلات درمانی تأکید دارد.

علائم فلج مغزی خفیف

علائم فلج مغزی خفیف ممکن است در ابتدا نامحسوس باشند و با رشد کودک آشکارتر شوند. این علائم معمولاً تأثیر کمتری بر عملکرد روزانه دارند، اما همچنان نیاز به توجه و مراقبت دارند:

• مشکلات حرکتی خفیف: مانند دشواری در حرکات ظریف (گرفتن اشیا) یا راه رفتن با تعادل ناپایدار.
• سفتی عضلانی کم: ممکن است در یک دست یا پا دیده شود، که باعث لنگیدن یا حرکات نامتقارن می‌شود.
• تأخیر در نقاط عطف رشد: مانند دیر نشستن یا راه رفتن (معمولاً تا ۲ سالگی مشخص می‌شود).
• مشکلات گفتاری: گفتار نامفهوم یا تأخیر در شروع صحبت کردن.
• لرزش خفیف: در برخی موارد هنگام انجام کارهای دقیق مانند نوشتن.

تشخیص فلج مغزی خفیف نیاز به ارزیابی توسط متخصص اطفال یا نورولوژیست دارد. والدین می‌توانند با کمک موسسه پرستار کودک در کرج برنامه‌های توانبخشی مانند فیزیوتراپی و کاردرمانی را برای بهبود علائم اجرا کنند.

علائم فلج مغزی در نوزادان

این علائم معمولاً در ماه‌های اول زندگی قابل‌شناسایی است، اگرچه ممکن است تا ۱-۲ سالگی تأیید نشود. این علائم شامل:

• تأخیر در رشد حرکتی: مانند ناتوانی در نگه داشتن سر تا ۳ ماهگی یا ناتوانی در غلت زدن تا ۶ ماهگی.
• سفتی یا شلی عضلانی: فلج مغزی یعنی چه؟ عضلات بیش‌ازحد سفت (اسپاستیسیته) یا بیش‌ازحد شل (هیپوتونی) می‌توانند نشانه باشند.
• رفلکس‌های غیرعادی: مانند رفلکس‌های قوی‌تر از حد معمول یا واکنش‌های نامتقارن.
• مشکلات تغذیه: دشواری در مکیدن یا بلع، که می‌تواند به وزن‌گیری ضعیف منجر شود.
• حرکات غیرارادی: مانند تکان‌های غیرعادی دست‌ها یا پاها.

تشخیص زودهنگام در فلج مغزی مورد تأکید قرار می‌گیرد، زیرا مداخلات زودهنگام مانند فیزیوتراپی می‌توانند تأثیرات مثبت زیادی داشته باشند.

علائم فلج مغزی در بزرگسالان

علائم فلج مغزی در بزرگسالان ممکن است با علائم کودکی متفاوت باشد، زیرا با افزایش سن، عوارض جدیدی ظاهر می‌شوند. این علائم شامل:

• سفتی عضلانی: مشکلات حرکتی که ممکن است با پیری تشدید شوند و باعث درد مفاصل شوند.
• خستگی مزمن: به دلیل تلاش بیشتر برای انجام حرکات روزمره.
• مشکلات تعادل: افزایش خطر زمین‌خوردن، به‌ویژه در سالمندان مبتلا.
• درد مزمن: ناشی از سفتی عضلات یا فشار بر مفاصل.
• مشکلات گفتاری یا بلع: در برخی افراد ممکن است با افزایش سن بدتر شود.
• عوارض ثانویه: مانند آرتروز، مشکلات گوارشی یا افسردگی.

اهمیت روز جهانی فلج مغزی

روز فلج مغزی فرصتی است برای:

• آگاهی‌بخشی: آموزش جامعه درباره فلج مغزی و نیازهای افراد مبتلا.
• حمایت از حقوق: ترویج دسترسی برابر به آموزش، اشتغال و خدمات درمانی.
• تشویق به تحقیق: حمایت از تحقیقات برای بهبود روش‌های درمانی و توانبخشی.

در ایران، سازمان بهزیستی و مراکز توانبخشی با برگزاری کارگاه‌ها، نمایشگاه‌های هنری و کمپین‌های رسانه‌ای، به گرامیداشت این روز کمک می‌کنند. این رویداد به خانواده‌ها یادآوری می‌کند که با مراقبت‌های مناسب، افراد مبتلا می‌توانند زندگی فعالی داشته باشند.

نقش خدمات پرستاری در مراقبت از افراد مبتلا به فلج مغزی

مراقبت از افراد مبتلا به فلج مغزی، به‌ویژه کودکان و سالمندان، نیاز به تخصص و صبر دارد. پرستاران حرفه‌ای می‌توانند:

• اجرای برنامه‌های توانبخشی: کمک به انجام تمرینات فیزیوتراپی برای بهبود حرکت.
• نظارت بر سلامت: بررسی علائم جدید، مانند مشکلات تنفسی یا تغذیه‌ای.
• حمایت عاطفی: کمک به کاهش استرس و تقویت اعتمادبه‌نفس در افراد مبتلا.
• آموزش خانواده‌ها: راهنمایی درباره نحوه مدیریت علائم فلج مغزی خفیف یا شدید.

بهترین مرکز پرستاری در منزل می‌تواند پرستارانی با دانش تخصصی در مراقبت از فلج مغزی ارائه دهد. برای کودکان، موسسه پرستار کودک در کرج می‌تواند برنامه‌های مراقبتی متناسب با سن طراحی کند.

نکات عملی برای خانواده‌ها

خانواده‌ها می‌توانند با چند راهکار ساده، از افراد مبتلا به فلج مغزی حمایت کنند:

• تشخیص زودهنگام: توجه به علائم فلج مغزی در نوزادان و مشورت با پزشک.
• برنامه توانبخشی: همکاری با فیزیوتراپیست‌ها و کاردرمانگرها برای بهبود حرکت.
• محیط مناسب: ایجاد فضایی ایمن با حذف موانع برای کاهش خطر زمین‌خوردن.
• حمایت عاطفی: تشویق افراد به مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و تقویت اعتمادبه‌نفس.
• استفاده از خدمات پرستاری: بهره‌گیری از پرستاران حرفه‌ای برای مراقبت‌های روزانه.

روز فلج مغزی به خانواده‌ها یادآوری می‌کند که با حمایت مناسب، افراد مبتلا می‌توانند به پتانسیل‌های خود دست یابند.

نتیجه‌گیری

روز جهانی فلج مغزی ۱۴۰۴ در ۱۴ مهر برگزار می‌شود و فرصتی است برای آگاهی‌بخشی درباره فلج مغزی و حمایت از افراد مبتلا. روز جهانی فلج مغزی چه روزی است؟ ۶ اکتبر، که در ایران با برنامه‌های آموزشی و اجتماعی گرامی داشته می‌شود. فلج مغزی چیست؟ یک اختلال عصبی-عضلانی ناشی از آسیب مغزی که با علائم فلج مغزی خفیف، علائم فلج مغزی در نوزادان و علائم فلج مغزی در بزرگسالان شناخته می‌شود. خدمات حرفه‌ای مانند موسسه پرستاری از سالمند در منزل، بهترین مرکز پرستاری در منزل و موسسه پرستار کودک در کرج  از شرکت مهر یارا می‌توانند با ارائه مراقبت‌های تخصصی، به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کنند. روز فلج مغزی یادآور اهمیت توانمندسازی و حمایت از این افراد برای زندگی فعال و معنادار است.

برای مشاوره و دریافت خدمات با شماره تلفن های 02634339092 یا 02634311330  تماس حاصل فرمایید.